Hoe maak je een zelfzorgplan

Jouw persoonlijke kernwaarden verklaren waarom je dingen doet, waarom je de dingen die je doet fijn vindt. Het zijn dus drijfveren die het waarom van je handelen verklaren. Meer doen van dat wat je echt belangrijk vindt geeft voldoening maar kan je tegelijkertijd ook echt ontspannen, zin geven, in balans brengen.

Tijd maken om jouw eigen waarden een plek te geven in jouw dagelijks leven geeft energie, ontspanning en evenwicht. Handelen naar jouw waarden geeft energie. Hierdoor doe je aan “zelfzorg”.

Voorwaarden is wel dat deze waarden, JOUW waarden zijn. Dat ze authentiek zijn, bij jou horen. Dat zijn ze niet als ze jou aangepraat zijn, als je ze belangrijk vindt omdat het zo moet, omdat het zo hoort, omdat je je anders schuldig voelt. Dan zijn het geen waarden die bij jouw eigen Zelf horen en kosten ze veel energie.

Voorbeeld:

 

Je vindt de waarde “dienstbaarheid” belangrijk. Er is je van toen je kind was geleerd dat anderen helpen een mooie deugd is en een goed mens van jou maakt. Dat maakt dat je moeilijk neen kan zeggen want hulp weigeren maakt je schuldig. Altijd de druk voelen om er te zijn voor anderen geeft veel stress, is een energienemer.

 

Je vindt de waarde “dienstbaarheid” belangrijk. Het is je eigen keuze om voor anderen te zorgen, het geeft jouw zin en voldoening. Je kiest ervoor om er voor je zieke moeder te zijn. Maar dan binnen de tijd die voor jou mogelijk is en rekening houdend met je eigen gezondheid en behoeften. Er dan zijn voor de andere kan een echte energiegever zijn.

 

Voorbeeld:

 

Je vindt de waarde “natuur” belangrijk. Je voelt de druk van jouw omgeving om milieubewust te zijn, iedereen is toch verplicht om zijn steentje bij te dragen. Je vindt het daarom ook belangrijk dat jouw gezin afval sorteert en opruimt. Je houdt er streng toezicht op dat dit ook gebeurt. Wanneer ze het eens laten afweten ben je gefrustreerd en ruim je op achter de rug van jouw gezinsleden. Dit is een energienemer.

 

Je vindt de waarde “natuur” belangrijk. Daardoor houd je ook van wandelen in de natuur, alleen of met je gezin en daar maak je graag tijd voor. Zo maak je ook aan je kinderen duidelijk hoe belangrijk het is natuurbewust te zijn.

 

Beiden, alleen en met jou gezin wandelen, zijn energiegevers.

Dan blijft nu nog de vraag, hoe weet je precies welke waarden voor jou belangrijk zijn? Hoewel je over het algemeen al een beetje een beeld zal hebben van welke zaken voor jou belangrijk zijn, kan het geen kwaad om jezelf beter te leren kennen door middel van een kernwaardentest.

Hoe helderder jouw kernwaarden zijn, hoe makkelijker het is om voor jezelf duidelijk te maken waar jij nood aan hebt, wat jouw behoeften zijn, wat jouw energie geeft. Sommige kernwaarden zijn gericht op anderen of de omgeving, anderen gaan dan weer heel erg over jezelf, wat jouw persoonlijke behoeftes zijn.

Je kan gebruiken van het printbare document onderaan in bijlage

Werk met het rooster met daarin een grote waaier van kernwaarden. Op basis van dit overzicht bepaal je welke 5 het belangrijkste voor jou zijn. Je kan dit doen door de waarden over te schrijven op papiertjes of post-its en er dan mee aan de slag te gaan.

1. Maak voor jezelf eerst een ruwe selectie in twee categorieën. Welke waarden passen bij jou? Welke niet? Schrijf de waarden die bij jou passen op post-its.
2. Kijk vervolgens naar de waarden die wel bij je passen. Je mag er nu maar 5 van over houden. Selecteer die post-its die je echt niet inwisselbaar vindt, die je niet makkelijk zou opgeven.
3. Maak tenslotte een ranking. Welke van deze 5 waarden staat voor jou echt aan de top? Welke komt op de tweede plaats? Ga zo verder tot je een top 5 hebt waarin elk van jouw waarden een plek heeft gekregen.

Het is fijn als je van deze waarden een lijst kan maken die je bijhoudt. Je kan ook een collage maken waarin je de waarden met een beeld verbindt en die een mooi plekje krijgt op je bureau of naast je bed.

Als je niet goed weet hoe je meer zorg voor jezelf kan dragen kun je dat op het spoor komen door aandacht te hebben voor je energieniveau. Jouw energie wordt beïnvloed door allerlei factoren. Ziekte, gezondheid, het al dan niet hebben van jonge (klein)kinderen, hormonen, levensfase, zorgen, stress … . Van jezelf verwachten dat je elke dag hetzelfde kan doen en altijd even productief kan zijn is daarom onrealistisch ook al wordt op social media en op tv een beeld opgehangen van mensen die altijd fit, enthousiast en druk bezig zijn.

Je begint met het in beeld brengen van hoe het met je gaat en hoe het met je energie gesteld is. Dat kan verschillen van dag tot dag en als je het een tijdje bijhoudt, kan je er eventueel ook patronen in ontdekken. Als je je energie scherp in beeld hebt, kan je gericht keuzes maken, plannen maken, rusttijd claimen en al of niet ingaan op verzoeken van anderen.

Je kan gebruik maken van het afprint document onderaan in bijlage. (tekeningen komen uit https://www.gezondleven.be/settings/gezonde-school)

Oefening A: Hoe voel je je op dit moment? Duid aan hoe het met je energie gesteld is

Daarna gaan we nagaan welke activiteiten jou energie geven en welke jou energie kosten. Denk daarbij eens terug aan de voorbije weken, maanden. Bij welke activiteiten had je een goed, ontspannen gevoel? Bij welke activiteiten voelde je je gestrest, gefrustreerd, maakten jou moe?

Neem ook jou lijstje met kernwaarden terug bij de hand? Welke activiteiten die jou een goed gevoel gaven kan je linken aan jouw kernwaarden?

Energiegevers zijn dingen waar je blij van wordt, die je opladen en je een mentale boost geven. Het zijn positieve momenten waardoor jij je batterijen oplaadt. Bijvoorbeeld een babbel met een vriendin, een leuke workshop, een creatief project, een zorgmoment dat je van harte deed, een voorleesmoment met de kinderen …

Energienemers zijn activiteiten die je energie wegzuigen. Je kijkt er niet naar uit, je ziet er tegenop. Je wordt er onrustig en ongelukkig van, ze motiveren niet. Kortom: het zijn activiteiten die je meer energie kosten dan ze opleveren. Bijvoorbeeld: een feestje op een werkdag, huiswerkbegeleiding, bewonersvergadering, papierenwerk, …

Oefening B:  Maak een lijstje van activiteiten die jou energie geven – energiegevers. Maak een lijstje van de activiteiten die jou energie kosten – energienemers

Door te reflecteren over wat jou energie geeft leer je ook bewuster omgaan met jouw energie geeft!

Oefening C: Denk terug aan de voorbije weken. Duid op het vorige blad aan hoeveel keren je elke activiteit gedaan hebt de voorbije twee weken? Doe dit zowel voor de energienemers als energiegevers. Tel dan je score op. Waar scoorde jij het hoogst? Bij energienemers of energiegevers? Heb je energietekort of energieoverschot of is jouw energie in balans.

Maar voor de volgende oefening gebruik van de pintbare documenten als bijlage.

Oefening A: Maak een lijstje van wat voor jou verwenmomenten zijn. Maak hiervoor gebruik van jouw energiegevers en kernwaarden. Verwenmomenten kunnen ook heel kleine momenten zijn, rustpauzes, opkikkertjes. Dingen die jou deugd doen en jouw energie op peil houden.

Houd dit lijstje bij! Steek het in jouw agenda, hang het op het prikbord, zet het in een kader, leg het zichtbaar op de kast. Telkens wanneer je voelt dat jouw energie weer aan het dalen is zorg je ervoor dat je minstens per dag 1 groot of klein verwenmomentje hebt.

Oefening B: Maak een weekplanning met ruimte voor energiegevers. Maak even tijd vrij om met de kalender aan de slag te gaan. Ga ergens rustig zitten. Schrijf neer wat er de komende week allemaal op het programma staat. Maak bewust ruimte voor momenten van zelfzorg. Kleine momentjes doorheen de dag maar minstens 1 groter zelfzorg moment doorheen de week. Vind je geen ruimte, denk dan na waar je kan bijsturen, hulp kan vragen of activiteiten loslaten zodat er ruimte vrijkomt voor een energiegever.

Verwenmomenten kunnen deugd doen maar echte zelfzorg vraagt om een meer duurzame verankering van energiegevers in jouw wekelijkse routines. Echte zelfzorg betekent dat je jezelf geeft wat je nodig hebt, ook al is dat niet altijd makkelijk. Het betekent soms dat je nee moet zeggen tegen een engagement of een verzoek van een vriendin of een vraag van de kinderen of ouders. Dat je binnen jouw gezin bepaalde taken zal moeten doorgeven aan je partner of kinderen, ook al doe je het liefst alles zelf of vind je dat je dat moet doen. Het betekent ook dat je eerlijk moet zoeken naar wat deugd doet en dat je eventueel de tijd die je eigenlijk teveel steekt in kijken naar TV, sociale media opschorst om dat te doen wat jou echt blijvend energie geeft.

Echte zelfzorg kan er uitzien als iets dat je alleen doet: sporten, rusten, lezen,… Maar het kan ook betekenen dat je een engagement opneemt, vrijwilligerswerk doet omdat je daarin verbondenheid en zingeving vindt of deelneemt aan een activiteit om jezelf iets bij te leren, om even vrije tijd voor jezelf te hebben en dat je deze tijd deelt met anderen.

Veel succes ermee!