Joris is geen alleenstaand geval. Wettelijk gezien hebben vaders dan wel recht op 15 dagen geboorteverlof, dit betekent niet dat ze hier ook ten volle gebruik van (kunnen) maken. Slechts de eerste 3 dagen zijn verplicht. Naar schatting nemen minder dan de helft van de vaders in België hun geboorteverlof volledig op. [1]
Onbegrip op de werkvloer gooit nog te vaak roet in het eten. Van alle vaders die het niet of onvolledig opnamen, wijst 44% naar de werkgever als oorzaak. Vaak willen zij het verlof niet toekennen, of gaan vaders ervan uit dat ze op een weigering zullen stoten omdat het niet gangbaar is in het bedrijf. Voor één vijfde vormt het financiële luik een drempel.
De boodschap dat ook vaders zorgen, dringt duidelijk nog niet voldoende door. De bal ligt bovendien in het kamp van individuele vaders, waardoor de lat vaak te hoog ligt.
Femma Wereldvrouwen gelooft dat het anders kan. Een mentaliteitswijziging op de werkvloer is zeker nodig, maar hier hoeven we niet op te wachten. Een beleid dat slim is vormgegeven kan van een betrokken vader wel degelijk ‘de standaard optie’ maken.
Portugal is wat dat betreft een inspirerend voorbeeld. Vaders krijgen 25 dagen individueel geboorteverlof, waarvan 15 verplicht. Vijf dagen zijn direct na de geboorte op te nemen, en de overige binnen een maand. Hierdoor voorkom je tegenstrubbelingen van de werkgever, en zijn vaders niet afhankelijk van de cultuur op de werkvloer. Portugal geeft met deze regeling een krachtig signaal: aanwezige vaders zijn nodig vanaf het prille begin, en de rol van ‘primaire zorgverstrekker’ is niet uitsluitend weggelegd voor vrouwen.
Colette Van Laar, sociaal psychologe aan de KULeuven, geeft aan dat je door verplichtingen in het beleid hardnekkige gendernormen kan veranderen. Door duidelijkheid te creëren, hoeven mensen niet meer (onbewust) terug te vallen op hun stereotiepe denkbeelden.
Een andere cruciale factor waar het Portugees beleid rekening mee houdt is de hoogte van de uitkering. Vaders krijgen 100% van hun loon vergoed. Hiermee vermijd je dat enkel mannen in een financieel sterke positie zich tijd met hun pasgeboren kind kunnen veroorloven. Binnen tweeverdienersgezinnen verdienen mannen vaak meer, dus een voldoende vergoed verlof zal ook een gelijkere opname stimuleren.
Deze ingrepen werpen zichtbaar hun vruchten af. Uit onderzoek blijkt dat vaders die vanaf de geboorte mee de zorg opnemen, veel meer betrokken zijn bij de opvoeding van de kinderen. Ook wanneer ze ouder worden zijn de effecten voelbaar. Betrokkenheid heeft bovendien een positieve invloed op de stress binnen het gezin en op de gezondheid en ontwikkeling van het kind.
Waar wachten we dus nog op? Laten we van vaderen geen vermoeiende strijd meer maken, maar een standaard optie!
Bronnen
Beckers, K. (2019). Moet Vadertje Staat beslissen wie voor de kinderen zorgt? De Standaard
Huerta M et al (2013). Fathers’ leave, fathers’ involvement and child development: Are they related? Evidence from Four OECD Countries, in OECD Social, Employment and Migration Working Papers,
RSVZ (2019). RSVZ. (2019, mei 16). Een vaderschaps en geboorteverlof voor zelfstandigen
Instituut voor gelijkheid van mannen en vrouwen (2011). De ervaringen van werknemers met vaderschapsverlof in België: Een kwantitatieve studie.
M. O’Brien, K. Wall (eds.), Comparative Perspectives on Work-Life Balance and Gender Equality, Life Course Research and Social Policies 6.
Wall, K. and Leitão, M. (2018) ‘Portugal country note’, in Blum, S., Koslowski, A., Macht, A. and Moss, P. (eds.) International Review of Leave Policies and Research 2018.
[1] Precieze kwaliteitsvolle cijfers ontbreken. Voor deze schatting baseren we ons op het aantal vaders dat geboorteverlof opneemt in verhouding tot het aantal geboren kinderen.
