Op 21 maart 1960 was het apartheidsregime nog steeds actief in Zuid-Afrika. In Sharpeville verzamelde een groep mensen om vreedzaam te protesteren tegen de pasjeswet, een wet die de zwarte bevolking dwong om te gaan wonen waar de regering het wou.
De politie opende het vuur en schoot 69 demonstranten dood, waaronder 10 kinderen.
Omdat we deze dag niet mogen vergeten riep Unesco 21 maart uit als Dag tegen Racisme.
Waarom is het belangrijk voor Femma Wereldvrouwen om zich hiervoor in te zetten?
Femma Wereldvrouwen leert uit de kritieken van de zwarte feministische beweging. Witte Westerse feministen stelden vaak hun eigen ervaringen voor als ‘universeel’. Ze hielden geen rekening met ervaringen van vrouwen wiens leven werd getekend door seksisme én racisme.
Een concreet voorbeeld is de periode waarin witte middenklasse vrouwen gevangen zaten in hun leven van huisvrouw en de keuze niet hadden om buitenshuis te gaan werken. Het huishouden werd daardoor voorgesteld als de belangrijkste plek van onderdrukking. Dit terwijl veel zwarte vrouwen, die niet over voldoende middelen beschikten, een dubbele dagtaak moesten opnemen om rond te komen.
Zoals Philomena Essed reeds in 1982 aankaartte in haar artikel ‘racisme en feminisme’, is het daarom van essentieel belang dat feministen aandacht besteden aan de bestrijding van racisme. ‘Vrouwen van kleur bieden namelijk een onmisbare bron van inzichten door hun ervaringen met seksisme en racisme’.
We volgen de visie die wordt vooropgesteld in ‘Feminisme voor de 99%’ van Cinzia Aruzza, Thiti Battacharya en Nancy Fraser: we kunnen de strijd tegen gendergelijkheid niet loskoppelen van de strijd tegen andere vormen van ongelijkheid, zoals racisme.
Femma Wereldvrouwen wil een actieve rol spelen om racisme te bestrijden
Bij Femma Wereldvrouwen erkennen we dat racisme in onze samenleving aanwezig is.
Als inclusieve vrouwenvereniging stellen we ontmoeting centraal. We geloven dat we ideeën kunnen uitdagen door naar elkaars unieke verhalen en ervaringen te luisteren. We verheffen samen onze stem tegen racisme.
“We zijn pas vrij wanneer we allemaal vrij zijn van elke vorm van onderdrukking” (Audre Lorde)
Maar wat is racisme eigenlijk?
Racisme is een mechanisme dat betekenis geeft aan de verschillen in huidskleur. Meer nog, het betekent dat bepaalde huidskleuren ‘meer waard’ zijn dan andere kleuren. Dit komt in de praktijk tot uiting op verschillende manieren.
Zo zien we dat mensen van kleur ondervertegenwoordigd zijn in machtsposities en anders beoordeeld worden in termen van bekwaamheid.
Mensen van kleur hebben veel meer moeilijkheden met het vinden van een huis, het vinden van een job,... Het neo-liberaal denken legt de verantwoordelijkheid bij het individu, maar stelt structurele discriminatie niet voldoende in vraag. Terwijl het net die structuren zijn die inwerken op ons handelen.
De effecten van racisme zijn niet openlijk zichtbaar en meetbaar, maar laten enorm diepe innerlijke littekens na. Wanneer je keer op keer te maken krijgt met dezelfde vooroordelen, veroorzaakt dit blijvende kwetsuren. Deze aangerichte emotionele schade is zeer moeilijk ongedaan te maken.
Het concept ras
De Britse wetenschapsjournaliste Angela Saini heeft zich verdiept in het concept ‘ras’. ‘Ras’ is een menselijke en politieke uitvinding, zonder wetenschappelijke betekenis.
“In de 18de eeuw, toen Europeanen de wereld introkken, begonnen ze categorieën toe te passen op de verschillen die ze zagen. De toen geldende opvattingen over raciale hiërarchieën raakten diep verweven in de wetenschap. Verlichtingsdenkers, zoals Voltaire, geloofden vrijwel allemaal in een raciale rangorde, waarin zwarte mensen lager stonden dan witte. In de negentiende eeuw kwam de evolutietheorie van Darwin op en werden de bestaande ideeën verder gebiologeerd.”
Na de Tweede Wereldoorlog werd het voor de meeste onderzoekers duidelijk dat de wetenschap rond ‘ras’ zwak was. Men zag in dat de individuele variatie tussen de mensen te groot was om veralgemeningen uit te trekken.
Wat men zag als raciale verschillen, waren verschillen die toe te wijzen waren aan geschiedenis, cultuur en omgeving. Maar ondertussen had de rassenleer zich wel al wijd verspreid.
Bronnen
