Boekrecensie: Jagen, verzamelen, opvoeden van Michaeleen Doucleff

Tekst: Kathleen Verbiest

Michaeleen zat met de handen in het haar. Het had haar jaren gekost om zwanger te raken, maar nu ze eindelijk een dochtertje had, dreef het kind haar tot waanzin. De tweejarige Rosy had dagelijks woedebuien. Hoe goed Michaeleen ook probeerde zichzelf te beheersen, vaak kwam het tot schreeuwpartijen van beide kanten. Het brak haar hart.

Toen ze voor haar werk als radioverslaggever een reportage moest maken over een Maya-gemeenschap in Yucatán, viel haar mond open van verbazing. De problemen waar zij en haar westerse vrienden en vriendinnen mee te maken kregen tijdens de opvoeding van hun kinderen, bleken bij de Maya’s veel minder vaak voor te komen. Na wat observatie en opzoekwerk kwam Michaeleen er al snel achter dat dat voornamelijk te maken had met verschillen in de manier waarop we over kinderen denken.

Op dat moment besloot Michaeleen veldwerk te doen op een ietwat onorthodoxe maar zeer effectieve manier: ze reisde naar drie gemeenschappen van superopvoeders en nam haar rebelse peuter mee. Zowel de Maya’s, de Inuit als de Hadzabe ontvingen de vermoeide Amerikaanse en haar krijsende dochter met open armen en veel mededogen.

Veel van Michaeleens bevindingen lopen gelijk met wat we tegenwoordig positief opvoeden noemen. Maar er zijn ook verschillen. Zo praten ouders in andere gemeenschappen dan de westerse veel minder tegen hun kinderen - ze doen de dingen gewoon, wat ervoor zorgt dat de kinderen vaak vanzelf volgen. Ook straffen en belonen doen ze zelden. Kinderen worden van jongsaf opgenomen in de machinerie van het gezin en krijgen de kans om hun eigen bijdrage te leveren aan het huishouden. Dat motiveert hen veel meer dan snoep of speelgoed.

De grootste eye-opener was voor mij echter hoe ontzettend geduldig en zachtmoedig er in die gemeenschappen met kinderen wordt omgegaan. Er is in de westerse maatschappij zo veel druk om aan de buitenwereld te laten zien hoe ‘braaf’ je kinderen zijn. Maar kinderen stoten nu eenmaal glazen om, kruipen op daken en komen in de winkel overal met hun handen aan. Telkens als we daar boos op reageren, leren we onze kinderen aan om boos te zijn. Hoe kan je kind leren zich te beheersen als je het als ouder zelf niet doet? Wanneer het gaat om emotionele vaardigheden verwachten we in het westen te veel van kinderen. Tegelijkertijd onderschatten we de bijdragen die ze kunnen leveren aan de alledaagse taken in het huishouden.

Tijdens het lezen heb ik erg vaak gedacht: had ik dit boek maar twaalf jaar eerder in handen gekregen (onmogelijk, want het verscheen in 2021). Mijn dochter en ik hadden er vast enorm veel aan gehad. Gelukkig staan er heel wat inzichten en technieken in die je ook in de omgang met pubers en zelfs met andere volwassenen kan gebruiken. Terug naar de basis van zorgzaam samenleven met elkaar. Daarvoor is het nooit te laat.

Jagen, verzamelen, opvoeden van Michaeleen Doucleff, A. W. Bruna Uitgevers, 22,99 euro